تفاوت رکاب و قاب نقره ی دست ساز، نیمه دست ساز و غیر دست ساز چیست؟

تفاوت رکاب و قاب نقره ی دست ساز، نیمه دست ساز و غیر دست ساز چیست؟

• این مطلب بر اساس وضعیت موجود زیورآلات در بازار ایران نوشته شده است و ممکن است و ممکن است در رابطه با زیورآلات ساخته شده در خارج از ایران کاملا صادق نباشد.

تفاوت اصلی قاب ها و رکاب های دست ساز و غیر دست ساز در کیفیت مواد اولیه و کیفیت ساخت و پرداخت و در نهایت، قیمت آن ها است. به طور کلی رکاب ها و قاب ها را به دو دسته ی دست ساز و غیر دست ساز (ماشینی) تقسیم می کنیم.

1- دست ساز:

موارد دست ساز خود معمولا به دو صورت ساخته می شوند. در روش اول، پس از ذوب و عیار کردن فلز و نورد آن و تهیه ی مفتول ها و ورق های مورد نیاز، طی مراحل برش کاری، خم کاری و جوش کاری قالب اولیه بر اساس سنگ یا نگین مورد نظر تهیه و سپس ظرافات و پرداخت نهایی روی آن صورت می گیرد. در این روش کلیه ی مراحل با ابزارهای دستی انجام شده و زمان زیادی صرف ساخت یک اثر به صورت تکی خواهد شد. زیورآلاتی که به این صورت ساخته می شوند را عموما، کاملا دست ساز می نامند و معمولا به دلیل زحمت زیاد مراحل ساخت و صرف زمان بیشتر، اجرت ساخت بالایی دارند. البته این زیورآلات بسته به طراحی، ظرافت، زیبایی و کیفیت ساخت خود درجه بندی های مختلفی می توانند داشته باشند.

در روش دوم، ابتدا قالبی اولیه از زیور بر اساس اندازه و نوع سنگ و نگین تهیه می شود. سپس فلز ذوب و عیار شده درون قالب ریخته شده و پایه ی اولیه به روش ریخته گری برای یک اثر خاص تهیه می شود (در این روش امکان ساخت تعداد بیشتر از یک نسخه از اثر وجود خواهد داشت). سپس مراحل اضافی مثل قلم زنی، اره کاری، مخراج کاری و یا سایر ظرافات روی فرم اولیه به کمک ابزار دستی صورت گرفته و پرداخت نهایی انجام می شود. زیورآلاتی که به این صورت ساخته می شوند را عموما، دست ساز می نامند و معمولا به دلیل صرف زمان کمتر در ساخت، اجرت ساخت کمتری نسبت به نوع اول دارند. این زیورآلات نیز بسته به طراحی، ظرافت، زیبایی و کیفیت ساخت خود درجه بندی های مختلفی می توانند داشته باشند.(البته گاه به رکاب و قاب های دسته ی دوم، نیمه دست ساز هم گفته می شود که بستگی به میزان کار دست صورت گرفته روی آن دارد.)

2- غیر دست ساز یا ماشینی:

در این دسته از زیور آلات، قالب اولیه براساس یک اندازه ی استاندارد تهیه و به روش ریخته گری، تعداد زیادی از آن قالب اولیه ساخته می شود. عمده ی ظرافات و شکل نهایی زیور در قالب اولیه در نظر گرفته شده است و پس از ریخته گری، تنها نیاز به پرداخت نهایی خواهد بود. زیورآلاتی که به این صورت ساخته می شوند را عموما، ریختگی یا ماشینی می نامند و معمولا به دلیل صرف زمان بسیار کمتر در ساخت و تولید تعداد بالا از یک فرم، اجرت ساخت بسیار کمتری نسبت به انواع دست ساز دارند. اما این زیورآلات نیز بسته به طراحی، ظرافت، زیبایی و کیفیت ساخت خود درجه بندی های مختلفی می توانند داشته باشند.

بعضی از نمونه ها مثل برخی حلقه ها یا النگوها و یا زنجیر و … نیز در کارگاه های بزرگ تر جواهرسازی، به کمک دستگاه های پیشرفته و با روش های غیر ریخته گری در تیراژ بالا تولید می شوند که این دسته از زیورآلات، کمترین اجرت ساخت را دارند.

مشتریان زیورآلات معمولا بنا به هدف خود، از بین این انواع، دست به انتخاب خواهند زد. طبیعتا نمونه های دست ساز ارزش هنری داشته و به مرور بر ارزش آن ها افزوده خواهد شد. اما نمونه های ماشینی قیمت کمتری دارند و با صرف هزینه ی کمتری قابل تهیه هستند. البته در انتها باید یادآور شد که بنا به کیفیت و ظرافت و زیبایی و طرح زیور، ممکن است حتی برخی نمونه های ریخته گری یا نیمه دست ساز، به مراتب قیمت بالاتری از نمونه های تمام دست ساز هم داشته باشند و لازم است در این رابطه و هنگام خرید، حتما از مشورت کارشناسان فن بهره برد.